Сvvлийн vед нийслэл хотод агаарын бохирдол тулгамдсан асуудал болоод байна. Тэр тусмаа хорвоод мэндэлж байгаа алаг vрс маань эхийн хэвлийдээ угаартаж, хордож байна гэхээр агаарын бохирдол ямар хэмжээнд хvрч байгааг илтгэж байгаа хэрэг.
Сvvлийн жилvvдэд манай орны хувьд агаарын бохирдол нэлээн хурцаар тавигдах болсон. Хvн ус, хоол хvнсгvйгээр 10-30 хоног ч амьдарч чаддаг бол агааргvйгээр хэдэн минутын хэмжээнд л яригдана. Тиймээс агаар бол биднийг амьдруулдаг гол эх уурхай юм. Агаарын бохирдол 10-20 жилийн ємнє єнєєдєр шиг ноцтой яригдахгvй байсан. Тэр vед хотжилт бага, авто машин, vйлдвэр цєєхєн байсан. Гэтэл одоо Улаанбаатар хот єргєжиж сая гаран хvн амтай, машинууд нь гудамжиндаа багтахгvй болж, айл єрх єссєн зэргээс болоод агаарын бохирдол сvvлийн vед хvний эрvvл мэндэд хор хvргэх хэмжээнд хvртэл бохирдсон байна. Агаарын бохирдлын гол эх уурхай бол цахилгаан станцууд, уурын зуух, гэр хороолол, автомашин. Эдгээрээс гарч байгаа хорт бодисууд агаарыг бохирдуулдаг. Жишээлбэл, автомашинаас бензферин, хvнд металлууд зэрэг химийн бодисууд, нvvрснээс голчлон хvхэрлэг хий, хvчилтєрєгчийн дутуу ислийн хvчлийн хийнvvд ялгарч агаарт нэгдэж байдаг.
Агаарын бохирдолтонд ямар бодис ямар хэмжээгээр байна вэ гэдгээсээ хамаарч янз янзын эмгэг нєлєє vзvvлдэг. Жишээлбэл хvнд металлууд агаарын найрлаганд ихээр агуулагдаж байвал хvний дотоод эрхтэн элэг, бєєр гэмтэх, хvхэрлэг хий юмуу, азотын ислvvд ихэссэн тохиолдолд амьсгалын замын євчинд єртємхий болох зэрэг эмгэг илэрдэг. Агаарын бохирдол нь эрэгтэй, эмэгтэй хvмvvст єєр єєрєєр нєлєєлнє. Эмэгтэй хvнд сарын тэмдгийн єєрчлєлт, эрт цэвэрших, тєрєлтийн хvндрэл, тєрєлтийн гажиг, дутуу тєрєлт, vр зулбах цаашлаад vргvй болдог бол эрэгтэй хvнд мэдрэл, дотоод шvvрлийн булчирхайн vйл ажиллагааны єєрчлєлт, цусанд орох бэлгийн дааврын єєрчлєлт, бэлгийн булчирхайд сєрєг нєлєєлєл vзvvлж, эр бэлгийн эсийг дарангуйлах, эр бэлгийн эсийн тоо цєєрч чадвар муудах, vргvй болох зэрэг муу vр дагавартай. Урагт агаарын бохирдол яаж нєлєєлєх вэ, тэрнээс яаж хамгаалах вэ гэдэг тал дээр олон улсын эрдэмтэд сvvлийн vед анхаарлаа хандуулж судалгаа шинжилгээний ажил хийж байна. Эрэгтэйчvvдийн хувьд хийсэн судалгаа маш их байдаг. Жишээлбэл, 1938 онд хийсэн судалгаагаар нэг мл vрийн шингэнд 113 сая эр бэлгийн эс байдаг гэсэн TOO гарч байсан бєгєєд 1999 онд 66 сая болж багассан байсныг агаарын бохирдолтой холбож vзсэн. Францад 1973-92 онд хийсэн судалгаанд 1351 эрэгтэй хамрагдсан. Тэгэхэд бохир агаартай газар байсан хvмvvсийн эр бэлгийн эсийн агууламж нэг жилд 2.1%-иар, эрvvл бvтэцтэй бэлгийн эсийн чадавхи нь 0.7%-иар багасч байсан. Эрдэмтэд vvнийг агаарын бохирдолттой холбож тайлбарлаад тєрєлтєнд гарч байгаа гажгуудыг ч эр бэлгийн эстэй холбож vзсэн. Тєрєлт эхийн эрvvл мэнд, амьдралын нєхцєл, хийдэг ажил, хоол унд зэргээс ихээхэн шалтгаалдаг. Гэхдээ бvх гажгууд, дутуу тєрєлт, vр зулбах, амьгуй тєрєлтийг агаарын бохирдолтой холбож болохгvй. Ямар нэгэн хэмжээгээр НЄЛЄЄЛЖ байгааг vгvйсгэхгvй.
Агаарын бохирдолтоос болж эцгийн vр тогтоох чадвар муудаж, эхийн цусанд угаарын хий болон химийн бодисууд байгаа vед vр тогтохоос эхлээд л хордлого явагддаг. Єєрєєр хэлбэл, vр тогтоход эх эцэг хоёр нь хоёулаа бохир агаараар хордож ямар нэг эмгэгтэй байсан бол vлгэн салган, хордсон ураг хєгжиж эхэлдэг. Цаашдаа ураг єсєєд, тєрєн тєртлєє агаарын бохирдолтой газар байх юм бол урагт нєлєєлєєд л явна. Тиймээс бохирдолтын нєхцлvvдэд хvмvvс, ялангуяа жирэмсэн эхчvvдийг эхний саруудад агаарын бохирдолгvй газар байлгах нь чухал. Нэгэнт урагт очиж байгаа цусанд хvчилтєрєгч багасч угаарын хий очиж байвал угаарын хий очоод мєн ургийн гемоглобинтой нэгдэж ургийн хvчилтєрєгчийг багасгадаг. Ураг бvрэлдэж байгаа vед хамгийн аюултай нь хvчилтєрєгч дутагдсанаас болоод тэнд ямар нэгэн эмгэгvvд vvсдэг. Тархи, дотоод эрхтний хєгжил муу болох, эд эс нь буруу vржих, єсєх, ийм байдал болсноос болоод ургийн хэвийн єсєлт алдагдчихдаг. Vvнээс болж дутуу тєрєлт, амьгvй тєрєлт, бага жинтэй хvvхэд тєрєх, тахир дутуу хvvхэд тєрєх, ухаан муу хvvхэд тєрєх, ийм тохиолдлууд химийн хорт бодисуудтай шууд холбоотой.
Манайд ерєєсєє энэ талын судалгаа хийгдэхгvй байна. Манайд эр бэлгийн эсийн тоо, чадварыг тодорхойлох арга дєнгєж сая нэвтэрч байгаа. Эсийн TOO ямар байна вэ, чадвар нь ямар байна вэ гэдгийг манай зарим судлаач судалж эхэлсэн боловч олон жилийн харьцуулж vзсэн судалгаанууд байдаггvй. Єнєєдєр манайд гажиг тєрєлтvvдийг энэ агаарын бохирдолтой холбоотой болж, энэ нь тийм байна гэж хэлэхэд хэцvv. Тийм судалгаа байхгvй. Тиймээс жирэмслэлтийн явцад химийн бодисууд vр хєврєлд, урагт ямар нєлєє vзvvлж байна вэ, урагт нь яаж нєлєєлєв гэдгийг судлах шаардлагатай. Тэгэхгvй бол юм бvхнийг агаарын бохирдолтой холбодог, эсвэл ерєєсєє агаарын бохирдолт хамаагvй гэж vздэг ийм байдал тарах гээд байна. Агаарын бохирдолт манай орны гажиг тєрєлтvvдийн тодорхой хувьд нь нєлєєлж байгааг нь vvнтэй холбоотой байгаа гэж хэлэхэд vгvйсгэх юм байхгvй. Эх vргэлж бохир агаараар амьсгалаад, тэр маань урагт ороод байна. Тэрийг багасгая гэвэл агаарын бохирдолтоо л багасгах, эхийг цэвэр агаарт байлгах асуудал яригдана. Яахав, дээр нь хоол хvнс, витамин гээд нєлєєлєх юм байдаг ч бохирдлоо нэг тийш нь болгоогvй цагт юу ч хийгээд нэмэргvй. Манайд жирэмсэн эмэгтэйчvvдийг 2-3 сартай байхад нь эмчийн хяналтанд авч cap болгон ураг ямар байна вэ, зєв байрлалтай байна уу, vгvй байна уу гээд vздэг ч жинхэнэ хяналт тавьдаггvй. Тодорхой шинжилгээнvvдийг хийж эхийн эрvvл мэндэд хяналт тавих ёстой. Ингэснээр ураг ямар эмгэгтэй, эхийн хордлогын шинж тэмдэг ямар байгааг тодорхойлж арга хэмжээ авч болдог. Мєн эхчvvдэд єєрсдєд нь мэдлэг олгох хэрэгтэй. Жирэмсэн эмэгтэй, ялангуяа хvчилтєрєгч дутагдалтай байвал тодорхой cap юмуу, долоо хоног бvр тогтмол хvчилтєрєгчєєр амьсгалуулах хэрэгтэй.
Дэлхий нийт агаарын бохирдолтонд гол анхаарлаа хандуулж байгаа. Ургийн ч гэлтгvй насанд хvрэгчдийн эрvvл мэндтэй холбоотойгоор хамгаалсан зvйл байдаг. Агаарын бохирдлоос болж насанд хvрэгчид голчлон зvрх судас, амьсгалын замын євчин, хорт хавдар тусах нь элбэг. Машины утаанаас гардаг бензиферин нь уушигны хорт хавдар vvсгэдэг. Тэгээд цаашаа єєр эрхтнvvдэд хорт хавдар vvсгэх нєхцлийг бvрдvvлэхийг vгvйсгэх газаргvй. Агаарын бохирдолтонд бензферин гэдэг бодисын хэмжээ хэд байна вэ гэдгийг vргэлж тогтоож байх ёстой. Тэгэхээр манайд нарийн шинжилдэг лаборатори дутуу байна ш дээ. Хэдхэн хvн хий л яриад байгаа. Хvхрийн нитрит, азотын ислvvд, нvvрстєрєгчийн дутуу исэл, хvнд металлиуд, хар тугалга, мєнгєн ус гээд. Яг нарийн шинжилгээнvvдийг манай улс хийж чадахгvй л байна. Уушигны хорт хавдар ихэссэнийг тамхитай л ихэвчлэн холбож байна. Гол нь агаарын бохирдолтой шууд холбоотой байгаа.
Бохирдлын талаар яриад байдаг ч аваад байгаа арга хэмжээ гэж манайд байхгvй. Цахилгаан станцуудын утааг маш нарийн хяналттай байлгах ёстой, ихэссэн тохиолдолд таарсан нєхєн тєлбєр тєлvvлдэг юмуу,
шvvлтvvрийг нь сайжруулах зэрэг арга хэмжээг авдаг байх ёстой. Уурын зуух бас л хар утаа гаргадаг байхад хяналтгvй. Шингэн тvлш хэрэглэнэ гээд хэрэглэдэггvй. Мєн машинуудад жил болгон vзлэг хийгээд єдий тєдий мєнгє авдаг. Гэтэл тэдгээр машины ихэнх нь шаардлага хангахгvй хар утаа гаргаж байгаа ч хєдєлгєєнєєс гарч байгаа машин байхгvй. Тэгсэн хэрнээ vзлэг хийлээ, оношлогоо тавилаа, манайх тийм сайхан оношлогоотой гээд єдий тєдий мєнгє л авахаас биш, яг болохгvй байгаа машинд арга хэмжээ авдаггvй. Агаарын бохирдолтыг багасгах талаар дорвитой арга хэмжээ авахгvй байгаа учраас Улаанбаатар хотын агаар vндсэндээ их бохирдож байна. Одоо яригдаад байгаа агаарын бохирдлоос хамгаалах тухай зvйлийг чинь олон жил ярьж байна. 20-30 жилийн ємнє гадагшаа яваад судалж ирсэн тvлш эрчим хvчний яамны сайд шахмал тvлшийг ирэх жил нэвтрvvлнэ гээд ярьж байсныг санаж байна. Тэгээд нэвтрvvлсэн юм байхгvй, єнєєдєр яриад л байна. Хэрвээ ярьж байгаа зvйл хэрэгжих юм бол агаарын бохирдол багасна.
No comments:
Post a Comment